Ne güzel söylemiş büyüklerimiz; bir insanda her zaman kendini belli eden asil davranışlar, aileden gelen özellikler vardır. Nezaket, incelik, merhamet, samimiyet, iyi terbiye, güzel ahlak gibi. Eskiler buna "kumaşı güzel" derlermiş. Kumaşı güzel, ilkler, tekler ve kırklar şehri memleketim Darün-Nasr Tokat yine bir ilke imza atarak Kumaş Tekstil Kongresi'ni bu topraklarda düzenleyerek kıvılcım ateşini yeniden yaktı.

Kadim şehrimizin emini Tokat Belediye Başkanımız Sayın Mehmet Kemal Yazıcıoğlu’nun onursal başkanlığını yaptığı kongre, 28-31 Ağustos tarihleri arasında Öğretmenevi'nde, yurdun hatta dünyanın dört bir yanından gelen akademisyenlerin katılımı ile gerçekleşti.

Geçmişle bağ kurmak, geleceğimize yön vermek için insanlık tarihiyle özdeşleşmiş el sanatları günümüzde teknolojiye yenik düşmekte ve yok olmaya yüz tutmuş bu değerlerimizi bir arada bir kitapta toplayıp bizden sonraki nesillere bir örnek teşkil edecek şekilde kaynak olarak bırakılması için giriştiğim bu çalışmamda yer verdiğim yaşayan dokuma ustalarının hikayesini de paylaştım. "Yaşayan İlk, Tek ve Son Ustalar" kitabımda 45 ustamın hikayesine yer vererek bu zanaatlara dikkat çekip yaşatılmasını istedim.

Geçmişte Anadolu’nun hemen her yöresinde rastlanan dokumacılık, bu topraklarda başşehirlik yaparak zanaatkarlığın liderliğini üstlenmiş. Bir tohum misali toprağa atılarak yeşermiş, filiz vererek dallanıp budaklanmış ve buradan tüm Anadolu’ya yayılmış. Bu ağacın meyvelerine çeşitli illerde rastlanmaktadır. Tekstil dokuma tezgahları, tüketim alışkanlıklarının değişmesi, teknolojinin ilerlemesi ile yerini fabrika üretimi dokumalara bırakmıştır. El tezgahlarında dokunan ipek dokumacılığı, kızık kilimleri, Dive alacası, zengin alacası, ham ketenden dokunan masa örtüleri, peşkirler, gömlekler bu yörenin insana kattığı değeri yansıtan en önemli göstergedir.

Bu tür zanaatların, kültür değerlerimizin en azından tamamen yok olmadan belgelenmesi, orijinal örneklerinin öncelikle yerel müzelerde korunması, yeni nesillere aktarılması açısından önem taşımaktadır. Yapılacak araştırma ve geliştirme çalışmaları ile turistik ve hediyelik eşya kapsamında değerlendirilmesi, ülke içinde ve dışında tanıtıma katkı sağlayan bir üretime dönüştürülmelidir. Bu zanaatları yaşatma çabasında halk eğitim merkezlerinde açılacak kursları yaygınlaştırarak ve üniversitelerin ilgili birimlerinde açılacak programlarda ustalardan eğitici olarak yararlanılabilir. Ayrıca, bu değerli el sanatını yapan kişi ve kurumlara gerekli desteğin sağlanması, yaşatılması ve gelecek nesillere tanıtılması, kültür değerlerimizin korunmasına hizmet edecektir.

İpek dokumacılığının başşehri olan bu memleketin, ipek gibi yumuşak karakterli insanların hoşgörüyle bir arada yaşamasında etken olduğu kanaatindeyim. Evliya Çelebi'nin "iklimi ve insanı mutedil" dediği memleketin dokunmasındaki kumaşların, pamuğun, keten dokumanın insan psikolojisini ve enerjisini pozitif yönde etkilediğinin yaşayan örneklerini bu yörede bulmak çok zor olmasa gerek. Doğal yaşamdan kopan insan, doğal fıtrat ayarından koparıldığında kıyamet kopar. İnsan kalabilmenin özü, doğal ürünlerle beslenip doğal üretim dokuma kumaşlardan yapılan pamuk saten, divitim, poplin, basma fistanların insan ayarında kalmaya sunduğu katkı tartışılmaz. Kültürümüzün özü olan türkülerimize yansıyan “Hey on beşli on beşli, fistan aldım endazesi on yediye” olan kutlu kumaşların varlığına rast gelmek, o yıllardan bize kalan miras olarak değerlendiriyorum.

Ne zaman polyester girdi hayatımıza, şirazemiz kaydı.

Ne güzel söylemiş büyüklerimiz; bir insanda her zaman kendini belli eden aileden gelen özellikler vardır. Nezaket, incelik, merhamet, samimiyet, iyi terbiye, güzel ahlak gibi. Eskiler buna "kumaşı güzel" derlermiş. Kumaşı güzel, ilkler, tekler ve kırklar şehri memleketim Tokat yine bir ilke imza atarak Kumaş Tekstil Kongresi'ni bu topraklarda düzenleyerek kıvılcım ateşini yeniden yakmış ve büyüyerek Anadolu’yu saran 16 üniversitede ve şehirde bu kongrelerin devamını hedefleyerek, bilimin ışığında bu doğal güzelliği yaşamın her alanında en güzel örnekleri sunarak bu memleketin yetiştirdiği girişimcilerin ve bilim insanlarının önderliğinde bugün öncü olmanın onurunu yaşamaktayız. Örnek olarak, Özdilek Tekstil’in hayatımıza kattığı değeri, insanı kıymetlendiren doğal ürünleri ile fark yaratması, insana yakışır kılan bilincin ortaya çıkmasında öncülük yapmaktadır.

Yine yeni yeniden, önce şehrimizde bu bilincin uyanması, sonra ülkemizde ve dünyada bu güzelliğe liderlik etmesi için atılan bu ilk adımın kutlu olmasını diliyorum. Tokat'ta düzenlenen 28-31 Ağustos tarihleri arasında gerçekleştirilen Uluslararası 3. Tokat Bilimsel Araştırmalar Kongresi'ne ev sahipliği yapan ve Kongrenin onursal başkanlığını üstlenen kadim şehrimizin emini kıymetli Belediye Başkanımız Sayın Mehmet Kemal Yazıcıoğlu’nun il dışında olması hasebiyle vekaleten bizleri yalnız bırakmayan Belediye Başkan Yardımcımız Sayın Haydar Alpat’a, kongre başkanı Dr. Yüksel Barut hocama, Dr. Mutlu Özgen hocama, Dr. Aslı Bilge Kaya hocama ve UBSDER Başkanı Dr. Nadire Kantarcıoğlu’na çok teşekkür ediyorum. Tokat’ta ilk kez düzenlenen 1. Kumaş Tekstil Kongresi'ne kumaşları ve dokumaları ile destek veren Tokat Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Aslı Gül hocama, Kültür Bakanlığı Devlet Sanatçısı yazma baskı kalıp oyma üstadı Yasemin Erten ustama ve yöresel tatları misafirlerimize sunan lezzet üstadı Havva Çiftçi'ye çok teşekkür ederim. Bizleri yalnız bırakmayan kıymetli dostlarımıza ayrıca yürekten teşekkür ediyorum.

Bilimin ve ilmin ışığında yol alan akademisyenlerimizin sunduğu bildirilerde kumaşın dokusunu, rengini, tarihini, anlamını ve her şeyden öte insana kattığı değeri ve ekonomiye sağladığı katkıyı fark ettirmek harikaydı. Düzenleme kurul başkanlığını ve sunumunu üstlendiğim kongrenin şehrimize hayırlı uğurlu olması temennisiyle misafirlerimizi ağırlamaktan onur duydum. Bu tür organizasyonların şehrimize kattığı değerin farkındalığı ile elimizden gelenin en iyisini yapmak ve el birliği ile daha güzele doğru yürümek için yakılan bu kıvılcım ateşinin büyüyerek tüm Anadolu’yu, hatta dünyayı aydınlatması dileğiyle…

(İpek dokumacılığı, kilim dokumacılığı, Dive kumaş dokumacılığının son ustalarına kulak verelim.)

#Kumaş #Dokuma #Ustalar #ZenginAlacası #KızıkKilim

Araştırmacı Yazar Sosyolog
Dünya Köylüsü
Ayla Bağ