Kalıcı izler bırakarak ebedi aleme göçen güzel insanların isimlerinin yaşatılması gerektiğine inanırım. Bu konuda çokça yazı da kaleme aldım. Bugün sizinle paylaşacağım Kemal Aşk da yaşatılması gereken isimler arasında yer alan unutulmaz bir şahsiyet olarak Tokat tarihinde yerini almıştır. Kemal Aşk, “Tokat’ı selden kurtaran adam” olarak bilinen ve hakkında belgesel hazırlanan büyük bir mühendis olarak memleketimize emek vermiştir.
Tokat 1862, 1908 ve 1949’da meydana gelen sellerde büyük zararlar gören, maddi ve manevi kayıplarını telafi etmekte yıllarca zorlanmış bir Anadolu şehriydi. Bu sellerde yüzlerce ev ve işyeri zarar görmüş, birçok insan hayatını kaybetmişti. 1862'de Tokat'ta derelerin taşması sonucu meydana gelen felakette 322 ev ve birçok cami zarar görmüştü. Bu felaketten 46 yıl sonra yine sel felaketi yaşandı; 12 Haziran 1908 Perşembe günü Behzat Deresi'nin taşması sonucu dokuz mahalle ve birkaç bağ büyük zarar gördü.
3 metreyi bulan suyun yüksekliği insanları korkutmuş, 469 bina ya tamamen ya da kısmen yıkılmıştı. 19 Temmuz 1908 tarihli New York Times'e bile haber olan 1908 yılındaki sel felaketinde 255 kişi boğulmuştu. Dönemin Tokat mutasarrıfı (Osmanlı’da eyalet yönetimindeki Vali gibi, sancaklarda da aynı yetkiye sahip görevli) Celal Bey, yaşanan selin büyüklüğünü ifade ederken, “O güne kadar değil orada, belki de başka hiçbir yerde şahit olunmamış derecede büyük bir sel” olarak nitelendirmiştir.
Celal Bey’in İstanbul’a çektiği ve selin boyutunu anlattığı o tarihi telgrafta, şu ifadeler yer almaktadır:
"Saat dokuza doğru dolu ile karışık ve çok şiddetli bir şekilde yağan yağmur neticesinde o güne kadar değil orada, belki de başka hiçbir yerde şahit olunmamış derecede büyük bir sel meydana gelmiştir. Sel, dere boyunu istila ederek hükümet binasını, daireyi askeriyeyi, hükümet binasının arka kısmındaki evleri ve hapishaneyi tamamen istila etmiştir. Kendisi ile birlikte hükümet memurları, askerler ve halk canlarını sular içerisinde yüzerek güçlükle kurtarabilmişlerdir. Hapishanede bazı can kayıpları olmakla birlikte kurtulabilenlerden bir haylisi de kaçmıştır. Hükümet binasının, adliye binasının ve daireyi askeriyenin bazı kısımları yıkılmıştır. Ayrıca dere üzerindeki köprüler de yıkılmıştır, yine dere boyunda bulunan evlerden birçoğu sel sularıyla yerlerinden sökülerek götürülmüş, birçoğu da hasara uğramıştır. Telgrafhane ve sırasındaki evlerin tamamı yıkılmıştır. Meydanda ve kışla önündeki namazgâhta çadıra çıkmış olan redif askerleri de sel içinde kalmıştır. Orada bulunan belediye memurları, polisler ve halk nizamiye askerlerini tahliye ederek kurtarmışlardır."
Üçüncü büyük sel felaketini de 19 Haziran 1949'da yaşayan Tokat’ta 446 ev, 122 dükkân hasara uğramıştı. Selde 22 kişi hayatını kaybederken, 400'den fazla hayvan da telef olmuştu.
Tokat tarihinde büyük acıların simgesi olan sel taşkınları, “Tokat'ı selden kurtaran adam” olarak bilinen mühendis Kemal Aşk’ın unutulmaz gayretleriyle sona erdi. Yazar Erhan Afyoncu bu konuyu kaleme aldığı yazısında “Tokat, Kemal Aşk isimli büyük bir mühendisin bilinçli ve gayretli çalışmalarıyla selden kurtuldu.” deyip şunları söylüyor:
“1955'te Kemal Aşk, Orman Bakanlığı Erozyonla Mücadele ve Mera Islahı Tatbikatı Grup Müdürü olarak Tokat'ta görevlendirildi. Kemal Aşk, Fransa da erozyonla savaş ve mera ıslahı konularında 1953-1955 arasında eğitim almıştı. İtalya'da ve Kuzey Afrika'da uygulanan erozyonla mücadele yöntemini Tokat'ta uygulayabileceğini düşünüyordu. Yağmuru düştüğü yerde tutmak gerekir diyerek Tokat'ın çevresindeki dağlar başta olmak üzere birçok yeri ağaçlandırdı. Tokat'ı çevreleyen dağlardan Gıj Gıj Dağı kayalıktı ve kimse ağaçlandırılacağına inanmıyordu. Kayaları dinamitle patlatıp, toprak taşıyarak dağı ağaçlandırdı. Derelerde ıslah çalışmaları, ıslah barajları ve teraslandırmalar yaptı ve büyük gayret ve çalışmalarının sonucunda Tokat'ta sel baskınları sona erdi. Kemal Aşk da ‘Tokat'ı selden kurtaran adam’ olarak tarihe geçti. Yaptıkları 'Tokat'ı sel almıyor' isimli bir belgesele konu oldu.” (Erhan Afyoncu, Sabah Gazetesi, 12 Ağustos 2018)
Tokat’a aşkla bağlı bir mühendisin yıllar önce Tokat için ortaya koyduğu bu uzak görüşlülüğü sayesinde şehrin kaderi değişmiş, sel, bir kader olmaktan çıkmıştır. Geçmişten bugüne tarihi değerlerimizi korurken ahde vefa gereği memleketimizde iz bırakmış isimleri yaşatmamız gerektiğini defalarca yazmışımdır. Tokat’ı selden kurtaran adam Kemal Aşk’ın isminin de yaşatılması, genç kuşaklara tanıtılması ve halkımıza anlatılması önemlidir.
Tıpkı ilk anda aklıma gelen isimler olarak Mustafa Vasfi Süsoy, Halis Turgut Cinlioğlu, Süreyya Bedestenlioğlu, Kul Himmet, Cahit Külebi, Ahmet Taner Kışlalı isimlerinin yaşatılması gibi, Kemal Aşk isminin de bu şehrin sokaklarında yaşaması gerekmektedir.
(Gazeteci yazar Hüseyin Alpay’ın bu köşe yazısı ilk olarak 5 Eylül 2018’de yayımlanmıştır.)
