Tokat, geçmişten günümüze birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü bir Anadolu şehridir. Tarihi, coğrafi ve kültürel zenginlikleriyle öne çıkan ilimiz, aynı zamanda yerleşim alanlarının isimleriyle de dikkat çeker. Tokat’ın ilçeleri, belde ve köylerinde zamanla isim değişiklikleri yaşanmış; bu süreçte bazı eski isimler unutulmaya yüz tutmuş olsa da araştırmacılar bu değerleri gün yüzüne çıkarmak için çalışmaktadır. Bu bağlamda, araştırmacı-yazar Deniz Düzgün’ün derlediği bilgilere göre Tokat’ın ilçeleri ve köylerinde önemli isim değişiklikleri yaşanmıştır.
İlçelerin Eski İsimleri
Tokat’a bağlı ilçelerin eski dönemlerde farklı adlarla anıldığı biliniyor. Bu isimler, kentin geçmişindeki farklı medeniyetlerin izlerini taşıyor. Örneğin:
Gavırnî: Günümüzde Almus ilçesi olarak bilinen bu yerleşim alanı, tarihsel olarak Gavırnî adıyla anılmıştır.
Ğazî Ura: Turhal ilçesinin eski adı olan Ğazî Ura, kentin Osmanlı dönemine dayanan isimlerinden biridir.
İskefsir: Reşadiye’nin geçmişteki adı olarak bilinen İskefsir, antik dönemden Osmanlı’ya kadar kullanılmıştır.
Musa: Yeşilyurt ilçesi, Musa olarak bilinirken, Osmanlı döneminde bu isim kullanılmıştır.
Herekli: Günümüz Erbaa’sının eski adı olan Herekli, Roma ve Bizans dönemlerine kadar dayanmaktadır.
Qunduz: Artova ilçesi, Qunduz adıyla anılırken, bu ismin Orta Asya kökenli olduğu düşünülmektedir.
Selaryun: Pazar ilçesi, tarihi belgelerde Selaryun adıyla geçmektedir.
Şehr-i Sebastiya: Sulusaray’ın eski adı olan Şehr-i Sebastiya, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma bir isimdir.
Zela: Zile’nin eski adı olarak bilinen Zela, antik çağda önemli bir yerleşim yeri olarak öne çıkmıştır.
Tokat’a bağlı belde ve köyler;
Bolus: Aktepe
Verep: Akyamaç
Avren: Akyurt
Eze-Gökçeyol-Orta: Avlunlar
Geksi: Aydınca
İbibse: Bağbaşı
Gevle: Bakışlı
Hona Deresi: Ballıdere
Endiz: Büyükbağlar
Birep: Büyükyıldız
Cincife: Çamağzı
Gağay: Çamaltı
İlbisti: Çamdere
Çiftlik: Çamlıbel
Huğlar: Çamlar
Fenk: Çat
Selük: Çatalkaya
Arapören: Çayören
Arapköy: Çubuklu
Gedağız: Dereağız
Bisgüncük: Dereyaka
Selamönü: Efeköy
Zodu-Korucak: Gaziosmanpaşa
Dekseci: Gökçe
Omala: Gözova
Dinar: Günçalı
Dive: Günevi
Yazıbağı: Güryıldız
Fineze: Güzelce
Botosey: İhsaniye
Madas: Kabatepe
Vavru-Oğulcuk: Kemalpaşa
Gümenek: Kılıçlı
Küçük Endiz: Küçükbağlar
Küçük Almus: Ormanbeyli
Buğdüz: Ortaören
Kurtpınarı: Pınarlı
Serkiz: Şehitler
Zazara: Şenköy
Odaba: Sevindik
Eyrep: Uğrak
Varaz: Ulaş
Ohdap: Yağmurlu
Südeni-Tekmezar: Yakacık
Bisgeni: Yayladalı
Difoy: Yazıbaşı
Ayazma-Yeniköy: Yenice
Çiprek: Yeşilyurt
Almus’a bağlı belde ve köyler;
Megelli: Akarçay
Tomara: Arısu
Elpit: Armutalan
Mamu: Bakımlı
Daduksa: Çambulak
Menegü: Çamdalı
Tiyeri: Dikili Beldesi
Filtise: Durudere
Eğridere: Sahilköy
Leveke: Gölgeli
Varzıl: Görümlü
Çerkez Tomara: Gümeleönü
Zuğri: Oğulbey
Firedökse: Ormandibi
Eftelit: Salkavak
Kevahlık: Serince
Sideri: Yuvaköy
Kızıldere: Ataköy
Gibis: Bağtaşı Beldesi
Çeğed: Cihet Beldesi
Zora: Çamköy
Heyvek: Çaykaya
Tığnıs: Çaykıyı
Değeryer: Çayönü
Sarıviran: Sarıören
Muhat: Çevreli
Artova’ya bağlı belde ve köyler;
Ayazma: Aktaş
Aşağı Avara: Aşağıgüçlü
Heris: Bayırlı
Horun: Boyunpınar
Zoday: Çelikli
Itak: Gürardıç
Sarsı: Sağlıca
Fecirgen: Tanyeli
Ayazma Yeniköy: Yenice
Yukarı Avara: Yukarıgüçlü
Başçiftlik’e bağlı belde ve köyler;
Kıllıgeriş: Yeşilçam
Hevekse: Dağüstü
Erbaa’ya bağlı belde ve köyler;
Gemre: Küplüce
Varaza: Tandırlı
Ahırköy (Ahur): Tosunlar
Ahret Dağı: Akgün
Aladun: Bölücek
Aray: Yaylalı
Çermik: Gökbel
Eksel: Koçak
Emeri: Bağpınar
Endekse: Ocakbaşı
Ezenüs: Evciler
Ferenge: Üzümlü
Fidi: Akça
Gelengere: Dokuzçam
Geliğin: Çamdibi
Gendekse: İkizce
Geyne: Yoldere
Gökbel: Gökal
Hayat Geriş: Sütlüce
Hayati: Doğanyurt
Holay: Ballıbağ
Hosan: Salkımören
Iravak (Ravak): Çevresu
İskili: Demirtaş
Kınık: Cibril
Mahmat: Yaylacık
Manasköy (Manasköfe): Pınarbeyli
Milal: Çakır
Mürüs: Gümüşalan
Nohu (Nuhu): Beykaya
Simeri: Güveçli
Tazı: Çeşmeli
Tonu: Akkoç
Ziğdi: Karayaka
Zilhor (Zirfor): Çatılı
Niksar’a bağlı belde ve köyler;
Sele: Akgüney
Gültepe: Alçakbel
Gözekse: Arıpınar
Ceğ: Arpaören
Serenli: Ayvaköy
Fel: Bayraktepe
Dönekse: Boğazbaşı
Ereç: Boyluca
Coc: Büyükyurt
Hoşulu: Çengelli
Şibide: Çiçekli
Gidiver: Dalkaya
Ehen: Esence
İbiski: Gökçeoluk
Buğama: Gözpınar
Zerra: Gülbayır
Epsimara: Günlüce
Eskidir: Gürçeşme
Buhanı: Güvenli
Tis: Hüseyingazi
Tenevli: Işıklı
Fatlı: Köklüce
Çorbukoy: Mahmudiye
Gazalapa: Mutluca
Gülebi: Özdemir
Onan-Yağan: Sarıyazı
Avara: Serenli
Şıhlar: Şeyhler
Leğen: Teknealan
Bideze: Yakınca
Abdalkolu: Yeşilhisar
Islamtahtalı-Eynesür: Yeşilkaya
İlmidi: Bilgili
Karakuş: Yalı köy
Olukalan: Özalan
Gökçeyazı: Gökçeli
Harkünbet: Kümbetli
Pöhrenkli: Oluklu
Abdaldamı: Güzelyayla
Hurisarı: Beyçayırı
Huru: Budaklı
Cer: Cerköy
Kekün: Çimenözü
Efkerit: Direkli
Leis: Korulu
Divadere-Şadoğlu: Ormancık
Maman: Umurlu
Geyran: Yazıcık
Sarmuğad: Yeşilköy
Pazar’a bağlı belde ve köyler;
Farnı: Bağlarbaşı
Abayel: Ballıca
Armus: Doğançalı
Manastır: Kaledere
Munamak: Ocaklı
Dimorta: Gölyanı-Üzümören
Gelgidan: Ovayurt
Reşadiye’ye bağlı belde ve köyler;
İskefsur: Bereketli
İskefsir Turaç: Eski Turaç
Maşala: Işıklar
Kotanı: Taşlıca
Gelyeme: Toklar
Pertek: Akdoğmuş
Levon: Bayırbaşı
Döksere: Beşdere
Ferekse: Çambalı
Feselek: Çamlıkaya
Mera: Çayırpınar
Tınyaba: Çevrecik
Findican: Çınarcık
Doğla: Dalpınar
Körtolos: Doğantepe-Nebişeyh
Sarsı: Esenköy
İdrin: Gülkonak
Selede: Güllüce Köy
Gemene: Gündoğan
Güdülük: Gündoğdu
Çengibağı: Gürpınar
Kavani: Güvendik
Semayil: İsmailiye
Tavara: Karlıyayla
Mudvay: Karşıkent
Değeri: Kaşpınar
Yavdaş: Kavaklıdere-Cimitekke
Fardas: Köklü
Finifis: Muratkaya
Öküzlü: Özen
Firenkköy: Saraykışla
Yavara: Sarıyayla
Ficek: Uğurlu
Alime: Umurca
Muhacir Turaç: Yeni Turaç
Meğdun: Yolüstü
Kündür: Yuvacık
Yemişen: Yeşilyurt
Onapa: Özlüce
Sulusaray’a bağlı belde ve köyler;
Sapakol: Buğdaylı
Malumseyit: Dutluca
Çermikönü: Ilıcak
Turhal’a bağlı belde ve köyler;
Zamayir: Akbuğday
Kalaycık: Ovalı
Kad: Katköy
Gülüt Ovacığı: Koruluk
Ağcaşehir: Akçaşar
Dazmana: Akçatarla
Vazanya: Ayranpınar
Kürtköyü: Çamlıca
Migril: Erenli
Dazya: Gümüştop
Hacılar: Elalmış
Arapören: Kayaören
Gelit Ovacığı: Ormanözü
Kımıza: Sütlüce
Burga: Tatlıcak
Gelit: Ulutepe
Biçin: Üçyol
Gülüt: Yazıtepe
Geyran: Yeniceler
Serpin: Yenisu
Şoruk:Çayıraltı
Asarcık: Şenyurt
Yeşilyurt’a bağlı belde ve köyler;
Kösürük: Damlalı
Tucuk: Ekinli
Çerkez Danişmend: Doğanca
Zile’ye bağlı belde ve köyler;
Araboğlu: Akdoğan
Bacul: Yaylayolu
Bildiş: Özyurt
Emirveran: Emirören
Zelhaddin: Uğurluören
Şıheylik: Yeşilce
Büyük Bultu: Uzunköy
Büyük İsa: Büyüközlü
Eski Kirampa: Eski Dağiçi
Karacaveran: Karacaören
Kürtürünü: Gümüşkaş
Türk Derbendi: Eski Derbent
Yeni Kirampa: Yeni Dağiçi
Araplar: Alayurt
Çerkez Derbendi: Yeni Derbent,
Endürüzlü: Elmacık
Ernebadi: Karakuzu
Elarap: Akçakeçi
Gederik: Yaylakent
Hıcıp: Taşkıran
Kasın: Alıcözü
Kuldan: Akkılıç
Küçükisa: Küçüközlü
Mancı: Çamdere
Maşat: Yalınyazı
Silis: Güzelbeyli
Akçakese: Karşıyaka
Kuldan: Akkılıç
Boztepe: Yıldıztepe
Kızılcın: Evrenköy
Çokçaabdal: Akgüller
Aptallar: Selamet
Zilhadin: Uğurluören
