Beytü'l-Hikme nedir, nerededir, anlamı nedir?
Bağdat, İslam'ın Altın Çağı'nda önemli bir entelektüel merkez olan Beytü'l-Hikme'nin (Bilgelik Evi) izlerini taşıyan bir kenttir.
Beytü'l-Hikme'yi kim kurdu?
Abbasi halifeleri Harun Reşid ve oğlu Memun tarafından kurulan bu merkez, Yunanca, Hintçe, Farsça ve Latince eserlerin çevirilerini yaparak İslam dünyasında aydınlanmanın ilk adımlarını atmıştır.
Beytü'l-Hikme'de ne yapılıyordu?
Bilgelik Evi, Pisagor, Platon, Aristo, Hipokrat, Öklid, Galen gibi ünlü düşünür ve bilim insanlarının eserlerini çevirerek zenginleşmiş ve İslam dünyasında bilimin gelişimine katkıda bulunmuştur. Sasani devleti zamanında örnek alınarak kurulan Gundişapur Akademisi'nin etkisiyle, Bağdat'ta çevrilen eserler sadece tercüme edilmekle kalmayıp, derinlemesine incelenmiş ve bu merkez dünya çapında tanınan bir bilgi merkezi haline gelmiştir.
Abbasi halifelerinin etkisiyle Bilgelik Evi, yüksek maaşlar ve altın ödüllerle çalışan bilim insanlarını teşvik etmiştir. Hârizmî, Beni Musa Kardeşler, Kindî, Huneyn İbn İshak, Sabit Bin Kurra gibi ünlü bilim insanları, bu merkezden yetişmiş ve çevirileriyle önemli katkılarda bulunmuştur. Ancak, zamanla bazı halifelerin felsefi eserlerin çevirilerini kısıtlama girişimlerine rağmen, Bilgelik Evi uzun yıllar verimli bir şekilde çalışmıştır. Çeviri hareketinin son dönemlerinde Arapça, bilim dili haline gelmiş ve merkezdeki kütüphane dünyanın en büyük kütüphanesi olmuştur.
Ne var ki, Moğolların 1258'de Bağdat'ı ele geçirmesiyle Bilgelik Evi ihtişamını kaybetmiş, ancak etkileri ve kazanımları uzun yıllar devam etmiştir. Bilgelik Evi'nin tarihi, Halife Harun Reşid'in koleksiyonları için bir kütüphane olarak başlamış, daha sonra devlet akademisine dönüşmüş ve çeşitli bilim dallarında önemli çalışmalara ev sahipliği yapmıştır.
Beytü'l-Hikme yıkıldı mı?
Bağdat Kuşatması'nda 1258'de tahrip edilen Bilgelik Evi'nin fiziksel kanıtları sınırlıdır. Özellikle et-Taberi ve İbnü'n-Nedim gibi çağdaş bilim adamlarının eserlerinden elde edilen bilgilerle desteklenen, Bilgelik Evi'nin varlığı ve işlevleri hakkında resmi bir akademik tartışma devam etmektedir.
Başka bilgelik evi var mı?
Bağdat’ın Beytül-Hikmet ile karıştırılmaması gereken diğer bazı yerlere Bilgelik Evi de denmiştir İşte onlardan bazıları
Kahire’de, “Bilgelik Evi” olan Darülhikme (Dar al-Hikmah), 1004 yılında Fatımi Halife El-Hakim Bi-Emrullah tarafından kurulan Bilgi Evi’nin bir başka adıydı. Bu Bilgi Evi’nin içinde, o kadar geniş bir koleksiyona sahip bir kütüphane vardı ki “Dünya Harikası (Wonder of the world)” olarak biliniyordu.
Abbasi döneminden kalma araştırma merkezinden sonra Bağdat’ta Beytül-Hikme adlı bir araştırma enstitüsü vardı. Tesis, 13. yüzyıla ait bir Medrese içerirken, bu orta çağ Beyt’ül-Hikme ile aynı yapı değildir. 2003 Irak işgali sırasında hasar gördü. Bilgelik Evi, Londra’daki bugünkü Britanya Kütüphanesi’ne veya Paris’teki Ulusal Kütüphane’ye benziyordu.
Pakistan’ın Karaçi kentindeki Hamdard Üniversitesi’ndeki ana kütüphanenin adı ‘Bait al Hikmah’dir.
